Gebrek aan vaarwegkennis, groot risico voor ongevallen

Het gebrek aan kennis van de binnenvaartschipper van de specifieke situatie op de vaarweg is een groot risico voor het ontstaan van ongevallen in de binnenvaart. Zo blijkt uit onderzoek van onderzoeksbureau Intergo, dat het voor binnenvaartschippers vaak moeilijk is om actuele en betrouwbare waterstanden te vinden.

Intergo deed het onderzoek op verzoek van het Europese IWT Platform. Volgens de onderzoekers klagen schippers onder meer dat ze de actuele waterstanden vaak maar moeilijk kunnen achterhalen. De manier waarop de binnenvaartschipper achter de waterstanden kan komen, verschilt per traject. Ook is de website, of zijn de apps die gebruikt moeten worden, niet up-to-date of niet gebruiksvriendelijk. Daarnaast blijken  vaarwegbeheerders soms onbetrouwbare informatie met de schippers te delen.

Automatische piloot

Hoewel sommige informatie dus moeilijk te vinden is, of onbetrouwbaar, beschouwen de meeste schippers een goede kennis van de te varen route als een van de belangrijkste zaken. Vooral bij extreme weersomstandigheden. Een schipper moet zich er echter van bewust zijn dat teveel varen op ervaring kan leiden tot gebrek aan aandacht. Varen in een zeer vertrouwd gebied gebeurt dan op de zogenaamde ‘mentale automatische piloot’. Hierbij is de schipper zich niet bewust van de omstandigheden in de echte wereld, maar vertrouwt hij op de werkelijkheid op basis van verwachtingen die gebaseerd zijn op ervaring. 

Routeplanning

De meeste schippers voeren overigens vaak geen reisplanning uit wanneer het traject bekend is. Voor onbekende trajecten vinden ze een reisplanning belangrijker. Rederijen maken vaker een gestructureerde routeplanning dan de particuliere schipper. Hiervoor worden meestal de brughoogten, waterstanden, aanlegplaatsen en de scheepvaartberichten geraadpleegd. De aankondiging van grote werken bij kunstwerken worden weliswaar in de scheepvaartberichten vermeld, maar veel schippers vertrouwen vaak nog op de banners bij de kunstwerken.

Druk

Uit de interviews die de onderzoekers afnamen, blijkt dat particuliere schippers meer onder druk staan om te varen in moeilijke omstandigheden dan schippers die voor een rederij varen. Financiële druk is de belangrijkste oorzaak. Maar druk van de leverancier om de klant tevreden te houden leidt ertoe dat de schipper de goederen ondanks de moeilijke omstandigheden volgens plan moet afleveren. En als het laden of lossen vertraging oploopt, moet het schip wachten. Maar de schipper is wel weer verantwoordelijk om op tijd op de volgende laad- en/of losplaats te zijn. ‘Dit legt druk op de bemanning om onder moeilijke omstandigheden te blijven varen. Ongeveer 70% ervaart de druk bij slecht weer als een belangrijke oorzaak bij incidenten.’ 

De onderzoekers vinden daarom dat er regels moeten komen die voorkomen dat de last van vertragingen op de schouders van de vervoerder komt te liggen. ‘Er moet een verdeelde verantwoordelijkheid zijn over de partners in de toeleveringsketen.’ Ook moeten nieuwe bemanning en stagiaires beter worden begeleid, zodat ze niet te onervaren in de stuurhut komen te staan.

Bruggen passeren

Uit de interviews met de schippers bleek eveneens dat schippers het passeren van meerdere bruggen achter elkaar als riskant ervaren. De schipper kan weliswaar met direct zicht de hoogte van de eerste brug inschatten, maar ze vinden het moeilijker om de hoogte van de volgende, lagere brug goed in te schatten. Als aan de onderkant van de brug ook nog eens slecht zichtbare constructies zijn die de doorvaarthoogte beperken, is de kans op een aanvaring groot.

In de praktijk blijken schippers hun eigen doorvaarten, bijvoorbeeld voor het passeren van bruggen, te hanteren. ‘Schippers passen hierbij kleine marges toe.’ 

Aanbevelingen

De onderzoekers geven verder aan dat de toegankelijkheid, betrouwbaarheid, bruikbaarheid en integratie van vaarweginformatie in de stuurhut niet optimaal is. Ook leidt de kwaliteit van de beschikbare informatie tot, mogelijke, fouten bij het interpreteren van informatie, worden waarschuwingen genegeerd, is er veel afleiding in de stuurhut en is er soms een gevoel van veiligheid die niet terecht is.

Naar aanleiding van de conclusies, doen de onderzoekers ook een aantal aanbevelingen. Zo zouden schippers gestimuleerd moeten worden om hun reis zorgvuldig(er) te plannen, vooral wanneer ze in onbekende wateren of onder slechte weersomstandigheden varen. De kwaliteit en toegankelijkheid van vaarweginformatie moet worden verbeterd. Daarnaast moet het voor de schipper duidelijk zijn wanneer informatie niet betrouwbaar is, bijvoorbeeld als deze verouderd of onvolledig is. 

Waterdieptekaarten

Een van de manieren om betrouwbare informatie naar de stuurhut te brengen is de actuele informatie van CoVadem. CoVadem maakt waterdieptekaarten die elke dag worden geactualiseerd. Hiervoor zorgt een netwerk van meer dan 250 schepen. Het grote aantal metingen van deze schepen zorgt voor een betrouwbaar beeld van de rivierbodem. De gebruikers zijn zo altijd op de hoogte van de juiste diepte rondom hun schip. Actuele gegevens geven de schipper de mogelijkheid de snelheid en koers direct aan te passen en te zien waar veilig gevaren kan worden, direct op de ECDIS-viewer.Tevens zijn de doorvaarthoogtes op het Smart Dashboard van CoVadem te zien.

Naast de waterstanden zijn in het Smart Dashboard van CoVadem ook de doorvaarthoogte van de te passeren bruggen te zien.